เมื่อลูกเข้าสู่ 4 เดือนหลังจากคลอด ลูกเริ่มที่จะสามารถกินอาหารอื่นได้บ้างแล้ว และคุณแม่ก็เริ่มที่จะหาอาหารอื่นนอกจากนมมาให้ลูกกิน เพื่อให้ลูกได้ลิ้มลองรสชาติอื่นจากนม แต่อาหารเสริมบางอย่างก็ใช่ว่าเหมาะสมกับเด็กในช่วงวัยนั้น ซึ่งคุณแม่หลายท่าน โดยเฉพาะคุณแม่มือใหม่ จะยังไม่ทราบในจุดนี้ ว่าการให้ลูกกินอาหารอื่นต้องเลือกที่เหมาะสมกับช่วงวัยนั้นๆ ของลูกด้วย ในครั้งนี้เราจะมารู้กันว่าลูกกินอาหารเสริมอะไรได้บ้างในแต่ละช่วงวัยของลูก
อาหารเสริมเหมาะสมแต่ละช่วงวัย
4-6 เดือน
ครั้งแรกที่ลูกกินอาหารอื่นนอกจากนม คุณแม่จำเป็นต้องปรุงให้อาหารมันเหลวๆ แต่ให้มีมีความข้นหนากว่าน้ำนม เพื่อเป็นการฝึกให้ลูกได้กลืนจนคล่อง ทำจนกว่าลูกเข้าสู่ 6 เดือน แล้วจึงเปลี่ยนการปรุงอาหารให้ข้นขึ้นไปอีก
6-9 เดือน
เมื่อลูกเข้าสู่วัย 6 เดือน การกินอาหารอื่นเรื่มชำนาญขึ้น คุณแม่ก็ปรับเปลี่ยนวิธีการปรุงให้อาหารข้นขึ้นมากกว่าตอนที่คุณแม่ปรุงอาหารให้ลูกในอายุ 4-5 เดือน เพื่อให้ลูกได้ฝึกการใช้เหงือกและฟันในการเคี้ยวอาหาร แต่ก็ขึ้นอยู่กับความพร้อมของเด็ก ซึ่งเด็กบางคน เมื่อเข้าสู่ 7-8 เดือน ก็สามารถให้อาหารที่หยาบขึ้นได้แล้ว
9-12 เดือน
ในช่วงเดือนนี้ลูกสามารถกินอาหารที่หยาบขึ้นได้บ้างแล้ว หรืออาหารที่กรอบที่ฟันของลูกสามารถแทะกัดได้ไม่ยาก
คำแนะนำเพิ่มเติม ในช่วงวัยนี้ อย่าเพิ่งผสมเกลือหรือน้ำตาลลงไปในอาหาร และหากเป็นน้ำส้มคั้น เมื่อคั้นมาแล้วก็ควรที่จะผสมน้ำไป เพื่อป้องกันไม่ให้ลูกฟันผุ
1 ปีขึ้นไป
ในช่วงวัยนี้ ลูกสามารถที่จะกินอาหารเหมือนผู้ใหญ่ได้แล้ว แต่แตกต่างตรงรสชาติ ซึ่งไม่ควรปรุงอาหารรสจัดมากเกินไป และช่วงวัยนี้เป็นช่วงที่คุณแม่จะฝึกให้ลูกกินอาหารร่วมโต๊ะอาหาร อาจจะมีเลอะเทอะไปบ้าง วิธีแก้ก็หาผ้ามาปูรองกันเปื้อนไว้
อาหารเสริมลูกน้อย อะไรบ้างที่ควรให้ลูกกิน
- ซีเรียล
ซีเรียล อาหารเสริมสำเร็จรูปผสมนม พร้อมกิน ซึ่งมีหลากหลายรสชาติ เหมาะสมกับเด็กที่มีคุณแม่ที่ต้องแข่งกัเวลาหรือยุ่งกับงาน ในปัจจุบันผู้ผลิตก็ผสมส่วนประกอบที่มีประโยชน์เข้าไปในซีเรียล เพื่อให้ผู้ที่รับประทานได้รับสารอาหารที่ครบถ้วน
แต่เด็กในบางครอบครัวที่มีประวัติการแพ้อาหาร ไม่ควรที่จะให้เด็กกินซีเรียลในทันที ควรที่ให้เริ่มการกินอาหารที่กินง่าย เช่น ข้าวตุ๋นบด หรือน้ำข้าว เป็นต้น - ผลไม้
อาหารเสริมอีกหนึ่งชนิดที่คุณหมอมักแนะนำให้ลูกเริ่มกินเป็นอย่างแรก คือ ผลไม้ เพราะเด็กจะชิน ชื่นชอบกลิ่น และรสชา ติกับอาหารชนิดนี้ได้ง่าย แต่ครอบครัวส่วนมักจะให้ลูกกินผลไม้หลังจากเริ่มชินกับการกินซีเรียล - ผักใบเขียว
หลังจากที่ลูกเริ่มชินกับการกินซีเรียล และผลไม้ไปแล้ว 2-4 สัปดาห์ คุณพ่อคุณแม่ก็เริ่มที่จะเสริมลูกด้วยการกินผัก โดยอาจจะทำข้าวตุ๋นบดพร้อมกับใส่ผักใบเขียว แต่แนะนำให้ใส่ผักที่ไม่มีกลิ่นก่อน เพราะเด็กจะชอบมากกว่า เช่น ตำลึงอ่อน ผักกาดขาว ฟักทอง เป็นต้น อย่าเพิ่งให้ลูกกินผักที่มีกลิ่นแรง และการกินผักในครั้งแรกควรใส่ในปริมาณน้อยๆก่อน เพื่อให้ลูกปรับความเคยชินให้กับลูก แต่หากลูกไม่กิน อย่าเพิ่งไปบังคับ ให้ลูกกิน เพราะอาจทำให้ลูกไม่ชอบการกินผัก ควรที่จะปล่อยไปก่อนทิ้งไว้ 1-2 เดือน แล้วค่อยพยายามให้ลูกกินผักอีกครั้ง
ในผักบางชนิดอาจจะย่อยยาก เวลาที่ลูกขับถ่ายออกมาผักชนิดนั้นก็จะออกมาพร้อมอุจจาระ เพราะระบบย่อยของลูกยังไม่สมบูรณ์ ต้องค่อยๆ เพิ่มปริมาณสร้างความเคยชินให้กับระบบย่อยอาหารของลูก แต่หากลูกถ่ายออกมาแล้วมีมูกเลือดปนหรือถ่ายเหลว ให้หยุดให้ลูกกินผักชนิดนั้นก่อน ทิ้งระยะห่างอย่างน้อย 1 เดือน แล้วค่อยให้ลูกลองกินผักชนิดนั้นอีกครั้ง
คำแนะนำเพิ่มเติม เวลาให้ลูกกินผัก ขึ้นอยู่ว่ากับเด็กเล็กหรือเด็กโต เพราะหากเด็กที่ยังเล็กที่ยังกินนมทุกๆ 4 ชั่วโมง ควรให้กินอาหารทีผสมผักในช่วงบ่าย 2 แต่หากเป็นเด็กโตที่กินอาหาร 3 มื้อ ควรให้กินอาหารที่ผสมผักในช่วงตอนเที่ยง - ไข่
ไข่เป็นอาหารสำคัญสำหรับลูก เพราะประกอบด้วยธาตุเหล็กที่มีคุณค่า เด็กๆ ต้องการธาตุเหล็กในการสร้างเม็ดเลืดแดง เมื่ออายุประมาณ 6 เดือน เม็ดเลือดแดงทำให้เด็กสดใส สุขภาพดี ถ้าขาดจะทำให้เป็นโรคโลหิตจาง
ไข่เป็นอาหารที่แพ้ง่าย โดยเฉพาะไข่ขาว ในครอบครัวที่แพ้อาหารง่ายอยู่แล้ว ข้อควรระวังในการให้ไข่ ควรรอให้อายุเกือบ 1 ขวบ จึงให้ไข่ขาวได้
ส่วนไข่แดงมีธาตุเหล็กที่ร่างกายต้องการและไม่ค่อยแพ้ อาจให้ได้ตั้งแต่อายุ 4-5 เดือน ถ้าลูกแพ้ไข่ คุณสามารถให้อาหารอื่นๆ ที่มีธาตุเหล็กกับลูก เช่น เนื้อสัตว์ ปลา และผักใบเขียว
อาการที่แสดงว่าแพ้ไข่คือ มีผื่นบนใบหน้าบริเวณแก้มสองข้าง ตามข้อพับต่างๆ บริเวณกกหู มักมีการเปลี่ยนแปลงโดยผิวหนาขึ้น แดงและเป็นขุยๆ บางรายเป็นมากอาจมีน้ำเหลืองเยิ้มๆ ผิวแตกระแหงและคันด้วยอาการนี้อาจจะเกิดขึ้นกับการแพ้อาหารอื่นๆ เช่นกัน
ควรต้มไข่จนสุก ใช้เวลาประมาณ 20 นาที อย่าต้มเละๆ เป็นยางมะตูมควรแบ่งไข่แดงมาเพียบ 1ส่วน 4 ช้อนชา ผสมกับข้าวตุ๋นหรือข้าวต้มบดละเอียดลองป้อนให้ลูกแล้วค่อยเพิ่มทีละน้อยๆ ทุกวัน - อาหารเนื้อและปลา
มีการศึกษาพบว่าเด็กได้รับประโยชน์มากจากอาหารประเภทนี้ เพราะมีโปรตีนที่ร่างกายต้องการในการเจริญเติบโต หมอจะแนะนำให้เริ่มได้เมื่ออายุ 4-6 เดือน คุณแม่อาจเป็นผู้ปรุงเอง จะใช้อาหารเนื้อประเภทใดก็ได้ ไม่ว่าจะเป็นหมู เนื้อ ไก่ ตับ ปลา ฯลฯ ต้มเสียก่อน แล้วนำมาสับให้ละเอียดกับข้าวตุ๋นหรือตุ๋นพร้อมข้าวก็ได้ แล้วแต่สะดวก แต่ข้อสำคัญคือ อย่าทอดเพราะน้ำมันเยิ้ม เด็กเล็กๆ ไม่ชอบและย่อยยากด้วย
นอกจากโปรตีนจากเนื้อสัตว์แล้ว ขอแนะนำให้ใช้ถัวบ้างก็ได้ เพราะโปรตีนในถั่วมีประโยชน์สำคัญสำหรับเด็ก แถมราคาถูกว่าเนื้อสัตว์ ให้ใช้ถั่วเขียวเลาะเปลือกต้มจนเปื่อย แล้วบดให้ลูกกินกับข้าวทีละน้อย อาจบดกับปลาหรือสลับกับตับบดบ้างก็ได้
การที่ให้ลูกอาหารเสริม คุณพ่อคุณแม่ควรต้องทำความเข้าใจ ก่อนว่า ลูกของเราพร้อมที่จะรับประทานอาหารเสริม แล้วหรือยัง หากว่าพร้อมแล้ว ก็ควรต้องรู้และเลือกอาหารที่ถูกต้องเหมาะสมกับลูกของเรา เพื่อเป็นประโยชน์ต่อลูกของเราได้มากที่สุด