พัฒนาการล่าช้าในเด็ก

วัยเด็กเป็นช่วงเวลาสำคัญของการเจริญเติบโตและพัฒนาการด้านต่างๆ โดยเฉพาะในช่วงอายุ 3 ปีแรกค่ะ การพัฒนาในเด็กมีตั้งแต่ทักษะการคิด ทักษะทางสังคมและอารมณ์ ทักษะการพูดและภาษา และทักษะทางด้านร่างกายการเคลื่อนไหว เด็กๆจะมีการพัฒาที่เหมาะสมตามลำดับของการเติบโตในแต่ละช่วงวัยค่ะ ในส่วนของพัฒนาการที่มีความล่าช้าอาจเกิดขึ้นเพียงด้านเดียวหรือหลายๆด้านพร้อมกันค่ะ ซึ่งโอกาสที่บุตรหลานของคุณจะมีพัฒนาการล่าช้าขึ้นอยู่กับปัจจัยเสี่ยงหลายอย่าง และมีส่วนช่วยเพิ่มโอกาสในการล่าช้า ได้แก่

– การคลอดก่อนกำหนดและขาดสุขอนามัยการดูแลที่ดี

– ความผิดปกติทางพันธุกรรมและโครโมโซม เช่น ดาวน์ซินโดรม (Down Syndrome) ฯลฯ

– การสัมผัสกับมลภาวะต่อสิ่งแวดล้อมที่คุกคามชีวิตและสารพิษ

– การขาดสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย

– สภาพแวดล้อมและการบาดเจ็บ

สัญญาณของพัฒนาการล่าช้าแตกต่างกันไป โดยแบ่งออกเป็นทักษะด้านต่างๆ ดังนี้

ทักษะการคิดหรือความรู้ความเข้าใจ

การคิดคือความสามารถในการคิดเรียนรู้และแก้ปัญหา เป็นวิธีที่เด็กๆสำรวจกรอบตัวด้วยดวงตา หูและมือ ในเด็กเล็กยังรวมถึงสิ่งต่างๆ เช่น การเรียนรู้การนับ การตั้งชื่อและการเรียนรู้คำศัพท์ใหม่ ความล่าช้าในการพัฒนาทางปัญญาที่เกิดจากความผิดปกติตั้งแต่กำหนด เช่น ดาวน์ซินโดรม ภาวะแทรกซ้อนแรกเกิด การสัมผัสแอลกอฮอล์หรือสารพิษที่เป็นอันตราย รวมถึงการถูกทอดทิ้งตั้งแต่เด็กส่งผลให้รบกวนความสามารถในการเรียนรู้ และขัดขวางการพัฒนาความรู้ความเข้าใจ

สัญญาณเตือนทั่วไปของความล่าช้าพัฒนาการทางปัญญาในเด็ก คือ

– ไม่เข้าใจคำแนะนำง่ายๆ

– ไม่มีสมาธิกับกิจกรรมเดียวนานกว่า 5 นาที

– ไม่สนุกกับการเล่นกับของเล่นหรือเด็กคนอื่น ๆ

– ไม่เลียนแบบท่าทางหรือคำพูด

ทักษะทางสังคมและอารมณ์

พัฒนาทางสังคมและอารมณ์ คือความสามารถในการสร้างความสัมพันธ์กับผู้อื่น ซึ่งรวมถึงความสามารถในการแสดงออกและการควบคุมอารมณ์ ในเด็กทารกหมายถึงการยิ้มให้ผู้อื่นและทำเสียงเพื่อสื่อสาร ในเด็กวัยหัดเดินและเด็กก่อนเข้าเรียนหมายถึงความสามารถในการขอความช่วยเหลือแสดง การแสดงความรู้สึกและเข้ากับผู้อื่นได้

สัญญาณเตือนทั่วไปของทักษะทางสังคมและอารมณ์ เช่น

– ไม่สามารถสบตากันได้

– ไม่เข้าใจคำพูด

– ขาดความสนใจในการสื่อสาร และขาดความสนใจในการเล่นกับเด็กคนอื่น

– พูดติดอ่างหรือการลำดับของคำพูด

– ไม่แสดงอารมณ์หรือตอบสนองต่อคนแปลกหน้า

ทักษะการพูดและภาษา

พัฒนาทางการพูดและภาษา คือความสามารถในการใช้และเข้าใจภาษา สำหรับเด็กทารกรวมถึงการอ้อแอ้และพูดพล่าม ในเด็กวัยเรียนจะมีการเข้าใจสิ่งที่พูดและใช้คำอย่างถูกต้องและผู้อื่นสามารถเข้าใจ สัญญาณเตือนว่าลูกของคุณกำลังเผชิญกับพัฒนาการทางภาษาและการพูดช้าคือ

– ไม่สามารถพูดได้ เช่น พ่อ แม่ หม่ำ ฯลฯ หลังจากกำหนดระยะเวลาของการหัดพูด

– ไม่ตอบสนองต่อการเสียงหรือการเรียกชื่อ

– ไม่เข้าใจคำแนะนำง่ายๆ และไม่สามารถระบุส่วนต่างๆของร่างกายได้

– ขาดการพัฒนาคำศัพท์ต่างๆ

ทักษะทางด้านร่างกาย

พัฒนาทางด้านร่างกาย คือความสามารถในการใช้กล้ามเนื้อต่างๆในร่างกาย เช่น กล้ามเนื้อมือในการหยิบจับสิ่งของ เป็นต้น ในเด็กทารกคือความสามารถในการใช้กล้ามเนื้อมือหยิบจับสิ่งของต่างๆ การลุกขึ้นยืนและเดิน เด็กวัยเข้าเรียนหมายถึงการกระโดด วิ่งและปีนที่สูงซึ่งต้องใช้สมองและการประสานมือ เป็นต้น 

สัญญาณเตือนทั่วไปความล่าช้าในทักษะทางด้านร่างกาย เช่น

– ไม่สามารถหยิบจับสิ่งของ เช่น ขวดนม ช้อน ของเล่น ฯลฯ

– ไม่สามารถนำอาหารเข้าปากได้

– ไม่สามารถลุกขึ้นยืนได้

– ไม่สามารถเคลื่อนที่เดินได้อย่างมั่นคง

หากคุณสงสัยว่าลูกของคุณมีพัฒนาการล่าช้า หรือไม่เป็นไปตามที่คาดหวังในกลุ่มอายุสามารถปรึกษาแพทย์ เพื่อขอคำแนะนำและตรวจคัดกรองและการรักษาที่ถูกต้องค่ะ